Słowa roku na świecie

Zakończyły się już głosowania na słowo roku 2023 w kilku krajach, na inne jeszcze czekamy.

Leksykografowie z wydawnictwa Collins wybrali „artificial intelligence”. https://www.collinsdictionary.com/woty Zespół z Cambridge University Press wybrał „hallucinate” w kontekście tworzenia przez sztuczną inteligencję nieprawdziwych danych. https://dictionary.cambridge.org/pl/editorial/woty Merriam Webster wybrał „authentic” (w różnych kontekstach) https://www.merriam-webster.com/wordplay/word-of-the-year

Z największą niecierpliwością oczekiwane było zawsze oksfordzkie słowo roku. Tym razem kazało na siebie długo czekać i dopiero w grudniu pojawił się „rizz” – slangowy skrót od „charisma”, oznaczający atrakcyjność towarzyską czy w relacjach uczuciowych. Po raz drugi oksfordzkie słowo roku jest slangowe (w roku 2022 wygrało „goblin mode”). https://corp.oup.com/news/rizz-crowned-oxford-word-of-the-year-2023

W Niemczech słowem roku 2023 został rzeczownik „Krisenmodus” ‘tryb kryzysowy’. Chodzi o to, że i wcześniej zdarzały się kryzysy, ale teraz stały się normą. (Słowniki Collinsa wybrały już w roku 2022 „permacrisis” ). https://gfds.de/wort-des-jahres-2023/

Słowem roku niemieckiej młodzieży (Jugendwort) w plebiscycie wydawnictwa Langenscheidt wybrano „goofy” ‘głupek’, poza tym w pierwszej dziesiątce były te same słowa co w polskim plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku: „side eye” i „rizz”, które triumfowało w plebiscycie oksfordzkim.

W Szwajcarii wybiera się słowa roku niezależnie dla każdej wspólnoty językowej. Niemieckojęzyczne słowo roku to „Monsterbank” – chodzi o połączenie Credit Suisse z bankiem UBS. Słowo francuskojęzyczne to „décombres” – gruz, ruiny, w znaczeniu dosłownym na wojnach i w katastrofach, także przenośnie o upadku Credit Suisse. Słowo włoskojęzyczne retoromańskie, a właściwie międzynarodowe, to odpowiednio „GPT” oraz „Solarexpress” – program rozwoju energii słonecznej w regionie retyckim. https://www.zhaw.ch/de/linguistik/ueber-uns/news-und-medienmitteilungen/detailansicht/event-news/wort-des-jahres-2023

W Austrii wybrano słowo roku 2023: „Kanzlermenü”. Trudno je zrozumieć bez znajomości bieżącej polityki. Kanclerz Nehammer powiedział mianowicie, że najtańszym ciepłym posiłkiem, na który stać każdego Austriaka, jest hamburger, i zalecił biednym rodzinom stołować się w McDonalds. Młodzieżowym słowem roku w Austrii zostało slangowe określenie spodni – „Brakka”. https://oewort.at/wort-des-jahres/2023/

W Hiszpanii słowo roku 2023 wybrane jak zawsze przez Fundację Poradnictwa Językowego to „polarización”. To słow jest zrozumiałem szczególnie dla nas, ponieważ ono głębokie podziały polityczne. https://www.fundeu.es/recomendacion/polarizacion-palabra-del-ano-2023-para-la-fundeurae/

W Japonii wybiera się znak logograficzny roku. Kanji roku 2023 to 税 (zei) ‘podatek’.

Dopiero w styczniu ogłaszają słowo roku Amerykanie i Ukraińcy.

Ukraiński portal „Myslovo” wybrał w roku 2022 rosyjską frazę będącą symbolem obrony przed rosyjską agresją: „Russkij wojennyj korabl’ idi na chuj”.

Lingwiści z American Dialect Society wybrali potoczny sufiks „-ussy” na wzór niezupełnie przyzwoitego „pussy”. Plebiscyty na medialne słowo roku – jeśli nie dzieje się nic nadzwyczajnego – nasiąkają stopniowo slangiem.

Belgijskie słowo roku

Agnieszka Dryjańska

Wybór słowa roku to zabawa, a jednocześnie wyraz kreatywności językowej wskazującej na witalność języka francuskiego w wielu dziedzinach życia, jak wyjaśnia jeden z członków komitetu odpowiedzialnego za wybór słowa roku przez belgijski Le Soir. Magazyn ten już po raz 9 wyłonił laureata w oparciu o neologizmy zaproponowane przez francuskojęzycznych internautów, których w 2023 roku wpłynęło ponad 600. Na ich podstawie dziennikarze Le Soir i językoznawcy z Uniwersytetu w Louvain opublikowali listę 10 finalistów poddaną dalszemu głosowaniu czytelników. Następcą ubiegłorocznego vélotafer (‘rowerem do pracy’) zostało słowo – a raczej związek wyrazowy – bombe climatique (pl. bomba klimatyczna), który, wraz ze zdobywcą drugiego miejsca – cyclostrade (‘velostrada’) ukazują dwa oblicza narracji o zmianach klimatycznych. Tegoroczny laureat, akcentujący negatywną konotację tych rozważań, początkowo był używany jako termin częściowo specjalistyczny określający złoża surowców kopalnych. Dzięki dużej produktywności semantycznej rzeczownika bomba szybko się jednak upowszechnił w języku ogólnym, określając zagrożenie klimatyczne z nimi związane. Na trzecim stopniu podium ulokowało się słowo prompter, oznaczające formułowanie poleceń dla sztucznej inteligencji. Współbrzmi ono ze słowami roku słowników Collins czy Cambridge oraz szwajcarskim włoskojęzycznym słowem roku. Flamandzkie słowo roku 2023 przenosi nas natomiast w obszar niepokojów o podłożu ekonomicznym. Graaiflatie to zrost wyrazowy, który oznacza niezasadne zawyżanie cen produktów w czasie panującej inflacji.

https://www.lesoir.be/558055/article/2023-12-27/bombe-climatique-est-le-mot-de-lannee-2023